Ο κοινωνικός μυθριδατισμός

22-10-2010

'Μιθριδατισμός', για όσους το έχουν ξεχάσει, λέγεται η πρακτική της απόκτησης ανοσίας απέναντι σε κάποιο δηλητήριο, μέσω της βαθμιαίας χορήγησής του σε μικρές και μη θανατηφόρες δόσεις. Ο όρος προέρχεται από τον βασιλιά του Πόντου, Μιθριδάτη, ο οποίος και εφάρμοσε τη μέθοδο, φοβούμενος μη τυχόν τον δηλητηριάσουν άλλοι. Κάτι παρόμοιο έχει συμβεί και στην ελληνική κοινωνία με τη διαφορά ότι η χορήγηση του δηλητηρίου, δεν γίνεται με ιδία βούληση του πολίτη αλλά παίρνει την καταναγκαστική ενέσιμη μορφή από τους κυβερνώντες «ιατρούς», οι οποίοι την εισάγουν συστηματικά, τακτικά και μεθοδικά στο κοινωνικό σώμα. Το δηλητήριο στην περίπτωση αυτή, είναι η γενικευμένη διαφθορά που χορηγείται κατά δόσεις. Η βαθμιαία δοσολογία είναι η ανάδυση των κάθε λογής σκανδάλων, σε καθημερινή σχεδόν βάση. Η ανοσία, δεν είναι άλλη από την πλήρη απαξίωση των πολιτικών θεσμών, με τελικό αποτέλεσμα την πολιτική απάθεια μεγάλου τμήματος των πολιτών.
Κάποτε το σκάνδαλο του Κοσκωτά δημιούργησε σεισμό. Σήμερα, θα χρειαζόντουσαν 40 Κοσκωτάδες για να ιδρώσει κανενός μας το αυτί. Η φράση «όλοι το ίδιο είναι» κυριαρχεί. Λίγο η Ζίμενς, λίγο το Βατοπέδι (μεταξύ πολλών άλλων) και ο κύβος ερρίφθη. Η αδιαφορία είναι πλέον γενική. Ειδικότερα από τους νέους ανθρώπους, που βιώνουν την αβεβαιότητα και το άγχος για το μέλλον τους, η αδιαφορία συνοδεύεται και από την απόλυτη απαξία και την αποστροφή για την πολιτική σήμερα.
Η αποχή από τις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογικές διαδικασίες θα είναι απλώς ένα από τα πολλά συμπτώματα της νόσου. Άλλωστε σε λίγο, μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού μας δεν θα γνωρίζει καν το όνομα του εκάστοτε πρωθυπουργού. Δεν θα ενδιαφέρεται. Και ίσως αυτό να ήταν και το ζητούμενο εξαρχής. Ποιος ξέρει;
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγουμε την έλευση του οδυνηρού τέλους; Για να ξαναγίνουμε «πολιτικά ζώα», με την Αριστοτελική σημασία της έκφρασης; Θα παραμείνουμε απαθείς, ιδεολογικά ανάπηροι, εξοικειωμένοι με το δηλητήριο της διαφθοράς και του πελατειακού συστήματος ή θα αφυπνιστούμε ως πολίτες συμμετέχοντας ενεργά στην πολιτική ζωή του τόπου μας στέλνοντας ένα μήνυμα στους ανακυκλωμένους και πολλαπλά φθαρμένους επαγγελματίες της πολιτικής, που με περισσή αλαζονεία ξαναζητούν την ψήφο μας;

Αθανασάκης Αντώνης
εκπαιδευτικός

«Ένταξη» και όχι «μουσειοποίηση» των ιστορικών μνημείων

Τα ενετικά τείχη με την τάφρο τους, πάντοτε και από σχεδόν όλους, αναγνωρίζονταν σαν τμήμα της πόλης με ιδιαίτερη ιστορική σημασία, που όμως σήμερα δεν καταφέρνουν να ενσωματωθούν λειτουργικά στη ζωή της πόλης, και αμήχανα ψάχνουν να βρουν τι ρόλο θα μπορούσαν να έχουν μέσα σε αυτήν.
Όσο τα τείχη αποτελούσαν την ασπίδα προστασίας και το εξωτερικό όριο της πόλης τα πράγματα ήταν πιο απλά και πιο αρμονικά αφού οι ρόλοι ήταν σαφείς. Από το τέλος όμως, της περιόδου της τουρκοκρατίας και ειδικά στα χρόνια της κρητικής πολιτείας, οπότε η πόλη αρχίζει να μπαίνει σε τροχιά «αναμόρφωσης» και «εκσυγχρονισμού», τα τείχη αντιμετωπίζονται ως ένα στοιχείο που εγκλωβίζει, περιορίζει και δυσχεραίνει τη λειτουργία της τότε σύγχρονης πόλης. Έτσι, πραγματοποιούνται κατεδαφίσεις φρουρίων και δημιουργούνται ρήγματα στο τείχος στις περιοχές: Κρύο Βρυσάλι, Καλέ-Καπισί και ανατολικά της Piatta Forma, προς το κτίριο του σημερινού 1ου Γυμνασίου. Παράλληλα, ο χώρος της τάφρου μαζί με αρκετά τμήματα των οχυρώσεων ήταν ενσωματωμένα με την λειτουργία της πόλης και τις αλλαγές της (η τάφρος είχε αποδοθεί στους κατοίκους για διάφορες κατά καιρούς χρήσεις, με κυριότερη αυτή της καλλιέργειας λαχανικών για τις διατροφικές ανάγκες της πόλης, ενώ σε διάφορα σημεία των οχυρώσεων, είχαν ενσωματωθεί αρκετές κατοικίες με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη γειτονιά πάνω από το δυτικό τείχος).

Η οικονομική κρίση ως απόρροια του πολιτικού μας συστήματος

Το 1875, ο Εμμανουήλ Ροΐδης παρατηρούσε: «στις μεν στας άλλας χώρας η δύναμη του βουλευτού έγκειται εις το να ανατρέπει κυβερνήσεις, ενώ εν ελλάδι ουδής υπάρχει της παντοδυναμίας του περιορισμός. Το πελατειακό σύστημα λειτουργούσε πέρα από διαχωρισμούς τάξεων αναρτίζοντας πλέγματα σε σχήμα πυραμίδας. Έτσι ώστε ο προστάτης να μπορεί να γίνεται πελάτης σε κάποιον ισχυρότερό του. Μέσα στις δύο πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίες θα δημιουργηθεί η γνώριμη Ελλάδα των ημετέρων με ένα μεγάλο σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος, μια πανίσχυρη πελατειακά οργανωμένη κοινωνία και μια εκτός πελατειακών δικτύων κοινωνία, εντελώς ατροφική και πολιτικά αδύναμη…»
Το πρόβλημα, στις παραπάνω διαπιστώσεις του Ροΐδη δεν είναι η φαυλότητα του νεοσυσταθέντος μετεπαναστατικού ελληνικού κράτους, αλλά ότι αυτή φαίνεται τόσο δυσάρεστα γνώριμη σε όλους μας, παρότι αποτελεί την ιστορική αποτύπωση κυρίως της δεκαετίας του 1840.

ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΘΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΠΑΛΙΑΣ ΠΟΛΗΣ

Στις πλατείες και τα σοκάκια της παλιάς Ξάνθης, θα αναβιώσουν και φέτος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι γιορτές της Παλιάς Πόλης. Οι γιορτές κρατούν καλά είκοσι ολόκληρα χρόνια, με μουσικές, θεατρικές, εικαστικές, λογοτεχνικές, κινηματογραφικές, γαστριμαργικές και αθλητικές δραστηριότητες, με γνωστούς καλλιτέχνες και με τη σύμπραξη του Δήμου και των τοπικών συλλόγων. Έτσι, η Ξάνθη τιμά την παλιά πόλη της, όπως της αξίζει και τα σοκάκια του παλιού οικισμού ζωντανεύουν και γεμίζουν με ρυθμούς, ευωδίες και πολιτισμό.
Την ίδια ώρα στα Χανιά, η παλιά μας πόλη ετοιμάζεται πυρετωδώς για άλλη μια καλοκαιρινή περίοδο να παραδοθεί άνευ όρων στα τραπεζοκαθίσματα, στα μπαρ και στην ηχορύπανση. Οι τυχαίες και χωρίς κανένα συνεκτικό ιστό εκδηλώσεις του πολιτιστικού Αυγούστου που διοργανώνει ο Δήμος μας στις σκουριασμένες σκαλωσιές του υποτιθέμενου θεάτρου της Ανατολικής τάφρου, πολύ απέχουν από το να αναδείξουν την ιδιαίτερη πολιτιστική και ιστορική μας ταυτότητα.

«Κάθε φορά που χάνεται ένας ελεύθερος χώρος μειώνεται η βιωσιμότητα της πόλης»

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας1, για να είναι μια πόλη βιώσιμη πρέπει να εξασφαλίζει τουλάχιστον 9 τ.μ. ελεύθερης και φυτεμένης έκτασης ανά κάτοικο. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός περιβάλλοντος «ανέδειξε» την ευρωπαϊκή πόλη με την χαμηλότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο. Ποια λέτε ότι είναι;

Γερμανία Βόννη 35
Ολλανδία Άμστερνταμ 27
Ολλανδία Ρότερνταμ 24
Πολωνία Βαρσοβία 18
Αγγλία Λονδίνο 9
Ιταλία Ρώμη 9
Γαλλία Παρίσι 9
Ελλάδα Αθήνα 2,5
* στα Χανιά μας τα πράγματα δεν πρέπει να είναι καλύτερα από την Αθήνα!!!
Όσο εμείς2, το «υπόλοιπο» Ευρώπης, βουλιάζουμε στο τσιμέντο, περιορισμένοι στα 2,5 τετραγωνικά μέτρα πράσινου που μας αναλογούν, οι κάτοικοι της «ευρωπαίας» Ευρώπης εξισορροπούν τη στρεσογόνα ζωή τους με την παροχή χιλιάδων στρεμμάτων ελεύθερων χώρων και πάρκων.

Αξία, σημασία και αναγκαιότητα των Ελεύθερων Χώρων

Η αξία και η αναγκαιότητα ενός κοινωνικού αγαθού, όπως είναι το αγαθό των ελεύθερων χώρων, εκτιμάται ανάλογα με το μέγεθος των κοινωνικών αναγκών που εξυπηρετεί. Όσο επιτακτικές και καίριες είναι οι ανάγκες αυτές, τόσο αναγκαίο και απαραίτητο είναι το κοινωνικό αγαθό. Για να εκτιμήσουμε την αξία και την αναγκαιότητα του αγαθού των ελεύθερων χώρων, θα πρέπει να βρούμε, να αξιολογήσουμε και να αναλύσουμε όλες τις κοινωνικές ανάγκες που εξυπηρετούν οι χώροι αυτοί. Μια τέτοια όμως ανάλυση όλων αυτών των κοινωνικών αναγκών, δεν χωράει στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου. Θα παραθέσουμε λοιπόν εδώ περιληπτικά τις ανάγκες αυτές

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ

(Με αφορμή το στρατόπεδο Μαρκοπούλου)

Οι Ελεύθεροι Χώροι1 της πόλης είναι όρος ζωής σήμερα. Είναι "Ανάσα" για εμάς και τα παιδιά μας. Είναι χώροι "ψυχικής ισορροπίας", παιχνιδιού, βόλτας, επικοινωνίας. Εκεί μπορεί να ανθίζει μια σημαντική πλευρά των καθημερινών μας αναγκών. Είναι δημόσια κληρονομιά και κοινωνικός πλούτος. Χωρίς Ελεύθερους Χώρους είμαστε μισοί. Είναι αφύσικο να προσαρμόζουμε τη ζωή μας μόνο στο χτισμένο περιβάλλον, στο τσιμέντο και στην άσφαλτο.
Σε μια γενικότερη κατάσταση κοινωνικής "καθίζησης" όλοι μας πρέπει να σκεφτούμε ότι μια μέρα μπορεί να ξυπνήσουμε χωρίς τους χώρους εκείνους που πηγαίναμε βόλτα, που ερωτευτήκαμε, που μάθαμε ποδήλατο. Με τον επόμενο σεισμό ή με τον επόμενο καύσωνα μπορεί να βρεθούμε σε απόγνωση.
Η κρίση της κοινωνίας2 σε αξίες και πολιτισμό συμπαρασύρει και την κρίση των πόλεων.
Η “ελευθερία στον χώρο” δεν ταυτίζεται μόνο με τους ελεύθερους χώρους αλλά αποτυπώνει και την ίδια την ψυχή της πόλης.

Η ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΧΑΝΙΩΝ

Τα αποτελέσματα της πρόσφατης δημοσκόπησης (16/09/09 έως 5/10/09) που οργανώθηκε από τον Δήμο Χανίων σχετικά με το θέμα της πεζοδρόμησης της παλιάς μας πόλης, (το 90,38% απάντησε ναι στην πεζοδρόμηση), επαναφέρουν στην επικαιρότητα το ζήτημα αυτό, αναδεικνύοντας παράλληλα με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο την άποψη των πολιτών της πόλης μας.
Θυμίζουμε ότι το αίτημα για την πεζοδρόμηση όλης της παλιάς πόλης των Χανίων τέθηκε εδώ και χρόνια από την τότε έφορο προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων κ. Μαρία Βλαζάκη τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι η παλιά μας πόλη «είναι όλη ένα μνημείο σαν παλίμψηστο με προϊστορικές και κλασικές αρχαιότητες, βυζαντινά, μεταβυζαντινά, βενετσιάνικα και τουρκικά μνημεία. Με την πεζοδρόμηση, θα μπορέσουν ν΄ αναδειχθούν σ΄ ένα είδος αρχαιολογικού πάρκου νησίδες με όσο το δυνατόν περισσότερες αρχαιότητες».

Ο πολιτικός πολιτισμός και ο δήμος Χανίων

Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΑΚΗΣ, εκπαιδευτικός

Με τον όρο «πολιτικό πολιτισμό» ουσιαστικά περιγράφουμε και αξιολογούμε μια κατάσταση πολιτικών πραγμάτων που χαρακτηρίζονται από μια ιδιαίτερη ποιότητα δημοκρατίας. Μια πολιτική δράση εντάσσεται στον χώρο του πολιτικού πολιτισμού όταν το ήθος, ο λόγος, η συμπεριφορά και η πρακτική, εκφέρονται με τέτοιο τρόπο, που κάλλιστα επιτρέπει την ένταξή της στο χώρο του πολιτισμού. Πολιτικός πολιτισμός σημαίνει σεβασμός στον πολιτικό αντίπαλο. Σημαίνει, προπάντων, σεβασμό στον πολίτη.

Η συμμετοχική δημοκρατία και ο δήμος χανίων

Ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών είναι καθοριστικός στη διαδικασία του σχεδιασμού αφού οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν και να συμμετέχουν στις αποφάσεις που τους αφορούν αλλά και επίσης να αναλαμβάνουν τις συνέπειες και τις ευθύνες των αποφάσεων τις οποίες συνδιαμόρφωσαν.
Στόχος της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να είναι η ενδυνάμωση της συμμετοχικής δημοκρατίας, που αποτελεί κυριολεκτικά το οξυγόνο στους θεσμούς, τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και είναι η μόνη επιλογή που μπορεί ρεαλιστικά να ενισχύσει το κύρος και την αξιοπιστία των θεσμών. Το μεγάλο ζητούμενο είναι να υπάρξουν τομές, ενέσεις θα λέγαμε, άμεσης δημοκρατίας και συμμετοχικής πολιτικής, ώστε να ενεργοποιήσει τα κουρασμένα της αντανακλαστικά η σύγχρονη δημοκρατία.

Ο ρόλος των κοινωνικών μας αντιλήψεων για τα άτομα με ειδικές ανάγκες

Κάθε χρόνο, με την ευκαιρία των Πασχαλινών ή Χριστουγεννιάτικων εορτών, αναβιώνει στην κοινωνία μας ένα έντονο φιλανθρωπικό συναίσθημα ιδιαίτερα προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Παρακολουθούμε τους αιρετούς μας άρχοντες (Δήμαρχους, Βουλευτές και λοιπούς παράγοντες) να επισκέπτονται ο ένας μετά τον άλλο, φυσικά με την απαραίτητη συνοδεία της τηλεοπτικής κάμερας, τα διάφορα ιδρύματα και να εκφέρουν έναν ιδιαίτερα συγκινητικό και φιλάνθρωπο λόγο. Παράλληλα, ένα πλήθος σωματείων διοργανώνουν τα γνωστά σε όλους μας φιλανθρωπικά παζάρια ενώ οι τηλεοπτικοί σταθμοί κάνουν επίσης το καθήκον τους με τους λεγόμενους μαραθώνιους αγάπης.
Στις εικόνες και στις ιδέες που προωθούνται συνήθως από τις παραπάνω φιλανθρωπίες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες παρουσιάζονται είτε ως ανίσχυρα θύματα, χτυπημένα από την μοίρα που χρειάζονται την βοήθειά μας για να επιβιώσουν από την προσωπική τους τραγωδία είτε ως εξαιρετικά θαρραλέα και ηρωικά. Ποτέ όμως ως κανονικά ή συνηθισμένα. Επενδύοντας έτσι, στην συγκινησιακή φόρτιση των «κανονικών – φυσιολογικών» ανθρώπων επιτυγχάνεται και ο στόχος της μέγιστης συλλογής χρημάτων για τα αντίστοιχα ιδρύματα. Ταυτόχρονα υπαρκτή είναι (έστω και σε υπολανθάνουσα μορφή) η προσμονή του φιλανθρωπικού φορέα για την ανταπόδοση ευγνωμοσύνης από τον παραλήπτη (συνήθως μέσω καταχωρήσεων ευχαριστιών στον τύπο) .

Ο οικονομικός νεοφιλελευθερισμός και ο θρησκευτικός πουριτανισμός

Το τελευταίο χρονικό διάστημα βιώνουμε όλο και πιο έντονα το πρόσωπο ενός ακραίου οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, στον βωμό του οποίου θυσιάζεται ολοένα και περισσότερο το κοινωνικό κράτος. Ο οικονομικός αυτός φονταμενταλισμός του νεοφιλελευθερισμού, που διαλύει στο πέρασμά του εργαζόμενους και συνταξιούχους, από την μια δαιμονοποιεί και ρίχνει στην πυρά οτιδήποτε δημόσιο και από την άλλη μεταμορφώνει σε εικόνισμα την ιδεολογία της ιδιωτικοποίησης. Τα πάντα δίδονται στους νέους «σωτήρες» μας, τους ιδιώτες. Από τα λιμάνια και τα αεροδρόμια μέχρι την εκπαίδευση και την υγεία. Και η εξέλιξη αυτή εμφανίζεται ως μια φυσική συνέπεια, ως ένας μονόδρομος που όσοι τον αμφισβητούν, θα πρέπει να χαρακτηριστούν αν όχι παράνομοι τουλάχιστον επικίνδυνοι.
Την ίδια στιγμή, έρχεται και η εκκλησία να παρουσιάσει ένα πρόσωπο που όμοιό του μόνο με εκείνο των πουριτανών προτεσταντών του 17ου αιώνα μπορεί να συγκριθεί. Χαρακτηρίζει «πόρνους» και «πόρνες» όσους έχουν συζυγική σχέση εκτός του ορθόδοξου γάμου και τους καταδικάζει στην αμαρτία και στην αιώνια καταδίκη. Η καθαρή ηθική σε όλο το μεγαλείο της αλλά και ο υπέρτατος ακρωτηριασμός σε ότι διαφέρει και ενοχλεί.

το πανοπτικόν

“Αυτοί που θα θυσίαζαν την ελευθερία για χάρη της ασφάλειας δεν αξίζουν κανένα από τα δύο”
Το 1791 στη γαλλική εθνοσυνέλευση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η αρχιτεκτονική επινόηση του Άγγλου φιλοσόφου Jeremy Bentham, το περίφημο Πανοπτικόν1, στο πλαίσιο της συζήτησης για την οικοδόμηση ασφαλέστερων και ποιο λειτουργικών φυλακών στην Γαλλία.
Η ιδέα αυτού του σχεδίου συνίσταται στην κατασκευή ενός κυκλικού κτιρίου, στο κέντρο του οποίου ορθώνεται ένας κεντρικός πύργος. Στον πύργο είναι εγκατεστημένοι οι παρατηρητές-φύλακες, οι οποίο μπορούν να βλέπουν και να επιτηρούν συνεχώς, όσους βρίσκονται στα κελιά του κυκλικού κτιρίου, ενώ οι τρόφιμοι των κελιών δεν μπορούν να δουν τους επιτηρητές τους. Έτσι, οι επιτηρούμενοι δεν μπορούσαν ποτέ να ξέρουν με βεβαιότητα εάν κάποιος τους παρακολουθεί η όχι. Με αυτό τον τρόπο, για πρώτη φορά στην ιστορία, η έννοια επιτήρηση, αντικαταστάθηκε από το φόβο μιας ενδεχομένης επιτήρησης.